واقع گرایی معرفت شناختی غیر مستقیم از دیدگاه ملاصدرا

Authors

Abstract:

در معرفت‌شناسی معاصر، در باب ماهیت ادراک حسی و واقع‌نمایی آن، نظریات متعددی مطرح شده است. از آن میان، «واقع‌گرایی معرفت‌شناختی» بر این عقیده است که معرفت نسبت به جهان خارج ممکن بوده، عالم خارج مستقل از معرفت بشری وجود دارد و معرفت ما توصیفی از آن است. واقع‌گرایی معرفت‌شناختی به دو قسم «مستقیم» و «غیر مستقیم» تقسیم می‌شود. در بدو امر به نظر می‌رسد نظریة ملاصدرا در باب ادراک حسی، با هر یک از واقع‌گرایی مستقیم و غیرمستقیم وجوه مشترکی دارد اما با اندکی تأمل تفاوت‌های نظر ملاصدرا با هر یک، به‌لحاظ دیدگاه خاص وی در باب هستی‌شناسی، آشکار و پیدایش نوعی «واقع‌گرایی غیر مستقیم صدرایی» ناگزیر خواهد شد؛ که در این مقاله به بیان آن پرداخته‌ایم. آموزة «اتحاد عالم و معلوم»، واقعیت مجرد و مثالی علم را به‌مثابه واسطه میان عالم و معلوم خارجی معرفی کرده و «تطابق وجودات طولی ماهیت» واقع‌نمایی ادراک حسی را تبیین می‌کند. اما به نظر می‌رسد ادراک یک شیء مادی که به‌واسطه و در پرتو ادراک یک وجود مجرد مثالی در عالمی غیر از عالم طبیعت به‌وقوع پیوسته، علی‌رغم سازگاری درونی که با دیگر آموزه‌های صدرایی دارد، از فهم متعارف از ادراک حسی به‌دور بوده و خود محل بحث است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

شباهت ها و تفاوت های هستی شناختی و معرفت شناختی پیامبر اسلام با سایر انسان ها از دیدگاه ملاصدرا

 پیامبرشناسی در حکمت متعالیه متمایز از دیگر نظر‌ها و مکاتب است. ملاصدرا اگرچه بسان سایر متفکران پیامبر را از نوع بشر می‌داند، اما از سوی دیگر، بر پایة حرکت جوهری استدلال می‌کند که پیامبر از جایگاهی برخوردار می‌شود که با انسان‌های دیگر قیاس‌ناپذیر است. در همین زمینه، سؤال اصلی نگارنده این است که شباهت‌ها و تفاوت‌های پیامبر اسلام (ص) با سایر ابنای بشر از جهت هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی چگونه قابل ...

full text

واشکافی تبارشناسانۀ مفهوم آنارشی از دیدگاه سه سنت واقع گرایی، انقلابی گری و خرد گرایی

یکی از کلیدیترین مفاهیم در رشتۀ روابط بین الملل، که فهم آن کمک زیادی به فهم این رشته می کند، مفهوم آنارشی است. مفهوم آنارشی در نظریه های روابط بین الملل معنای یکسانی ندارد و  بر اساس مفروضات و ویژگیهای متفاوت هر نظریه برداشت متفاوتی از آن استنباط میشود. در اندیشۀ سیاسی روابط بین‌الملل سه سنت متفاوت وجود دارد که برجسته ترین شالود های نظریه پردازی در این رشته هستند که عبارتند از سنت واقع گرایی، س...

full text

تأثیرپذیری معرفت از مؤلفه‌های غیر معرفتی از دیدگاه لیندا زگزبسکی

معرفت از مهم‌ترین دستاوردهای بشر در مواجهه با پدیده‌ها و حقایق هستی است که با توانایی شناختی خویش به آن دست می‌یابد. در طول تاریخ فلسفه همواره این دغدغه وجود داشته است که آیا باورهای انسان از ساحت‌های غیرمعرفتی وی و نیز عوامل بیرونی تأثیر می‌پذیرد یا خیر و اگر چنین است، آیا به لحاظ معرفتی امری مقبول است یا باید عامل را از این تأثیرات آگاه کرد و او را از این تأثیر برحذر داشت. زگزبسکی، از معرفت‌ش...

full text

بررسی و تحلیل درون گرایی و برون گرایی معرفت شناختی از دیدگاه ابن سینا

هدف: در معرفت شناسی معاصربرای توجیه باورها در حوزه های مختلف معرفتی، دو رویکرد درون گرایی و برون گرایی مطرح است. در درون گرایی، موجّه و مستدل کردن باورها توسط عوامل معرفتی درون دستگاه ادراک انسان صورت می گیرد و برای این کار به هیچ عاملی بیرون از این دستگاه تمسک نمی شود. اما در برون گرایی، علاوه بر عوامل درون دستگاه ادراک، به یک سلسله عوامل بیرون از دستگاه معرفت نیز تمسّک می شود. هدف این مقاله، بر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 1

pages  23- 32

publication date 2016-11-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023